Soru : Menşe nedir?Neden önemlidir?

Cevap : Menşe bir eşyanın ekonomik milliyetidir.Örneğin; Türkiye’de hasat edilen bitkisel ürünler, Türkiye’de doğmuş ve yetiştirilmiş canlı hayvanlar vs. Menşe kavramı önemlidir çünkü eşyanın ithalatı sırasında gümrük vergilerinin hesaplanması, ticaret politikası önlemlerinin uygulanması(gözetim ve korunma önlemleri, miktar kısıtlamaları, anti-damping vergisi vs.) menşe ülkeye göre belirlenmektedir.Ayrıca, dış ticarete ilişkin istatistik tutulması bakımından da menşe önem arzetmektedir.

Soru : Menşe Şahadetnamesi ve EUR.1 Belgesi ne işe yarar?

Cevap : Menşe Şahadetnamesi, eşyanın tercihli olmayan menşe statüsünü kanıtlamaya yarayan bir belgedir. EUR.1 Dolaşım Sertifikası, sertifikası muhteviyatı eşyanın anlaşma kuralları çerçevesinde menşeli olduğunu gösteren, ihracatçı tarafından doldurultuktan sonra Ticaret/Sanayi Odaları tarafından gerekli kontroller yapılarak tespit edilen ve gümrük idaresince vize edilmesini müteakip geçerli olan menşe ispat belgesi olup aramızda tercihli ticaret anlaşması olan ülkelerle yapılan ticarette indirimli tarifeden yararlanmayı sağlar.

Soru :  A.TR Belgesi ile EUR.1 Belgesi arasında ne fark vardır?

Cevap : A.TR Dolaşım Belgesi 2002/4616 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre Türkiye veya Topluluk’ta serbest dolaşımda bulunan eşyanın Türkiye-Avrupa Topluluğu gümrük birliği çerçevesinde tercihli rejimden yararlanabilmesini sağlamak üzere, gümrük idaresince ya da bu idare tarafından yetki verilmiş kuruluşlarca düzenlenip gümrük idaresince vize edilen bir belgedir. A.TR Dolaşım Belgesi eşyanın serbest dolaşım durumunda olduğunu gösteren bir belge olup eşyanın menşeini göstermez.EUR.1 Dolaşım Belgesi ise eşyanın menşeini kanıtlamaya yarayan bir belgedir.

Soru : Menşe Şahadetnamesi düzenlenmesi mecburi midir?

Cevap : Gümrük Kanunu’nun 21 ve buna bağlı Gümrük Yönetmeliğinin 29 uncu maddesi hükümlerine göre menşe şahadetnamesi ibrazı ihtiyaridir. Ancak, uluslararası ve ikili anlaşma hükümlerine göre, menşe şahadetnamesine dayanılarak indirimli tarifeden yararlanılmak istenilmesi halinde, eşyanın anlaşmaya taraf ülke menşeli olduğunu veya o ülkede gördüğü değişiklik ve işlemler dolayısıyla öyle sayılması gerektiğini bildirir menşe şahadetnamesi ibrazı zorunludur.

Soru : Tedarikçi beyanı ne demektir?

Cevap : Tedarikçi beyanı, Türkiye ile AB arasında serbest dolaşımda bulunan ve PAMK’a dahil ülkelerden biri menşeli eşyanın tercihli menşe statüsünü kanıtlayan belgedir. Tedarikçi beyanına ilişkin hükümler 18 Eylül 1999 tarih ve 23820 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türkiye ile Avrupa Topluluğu Arasında Serbest Dolaşımda Bulunan Eşyanın Tercihli Menşe Statüsünün Kanıtlanmasına Dair Yönetmelik ile düzenlenmiştir.

Soru : Menşe Şahadetnamesi tedarikçi beyanı yerine geçer mi?

Cevap : Hayır.Çünkü menşe şahadetnamesi eşyanın tercihli olmayan menşeini kanıtlamaya yarayan bir belgedir. Tedarikçi beyanı ise eşyanın tercihli menşe statüsünü kanıtlayan bir belgedir.

Soru : Fatura beyanı nedir?

Cevap : Fatura beyanı da EUR.1 Dolaşım Sertifikası gibi eşyanın tercihli menşeini gösteren bir belge olup fatura muhteviyatı eşyanın anlaşma kurallarına göre menşeli olduğunun ihracatçı tarafından fatura, teslimat notu veeya başka bir ticari belge üzerinede yazılı olarak beyanıdır.Kıymeti 6000 EURO’nun altında olan eşya için tüm ihracatçılar tarafından, 6000 EURO’nun üzerinde olan eşya için ise sadece onaylanmış ihracatçılar tarafından düzenlenebilir. Ancak, bu konuda Türkiye’de henüz hiç kimeseye onaylanmış ihracatçı statüsü verilmemiştir.

Soru : Form A Belgesi ile Menşe Şahadetnamesi arasında fark var mıdır?

Cevap : Evet. Form A Belgesi Genelleştirimiş Tercihler Sistemi(GTS) çerçevesinde tercihli rejimden faydalanması talep edilen eşyanın GTS ülkesi menşeli olduğunun ispatı için kullanılan bir belgedir. Yani eşyanın tercihli menşe statüsünü gösterir.Ancak menşe şahadetnamesi ise eşyanın tercihli olmayan menşe statüsünü gösteren bir belge olup herhangi bir şekilde indimli tarifeden faylanmayı sağlamaz.

    
Soru : GTS kapsamında uluslararası prosedürün tamamlanması ne demektir?

Cevap : GTS kapsamında tercihli ticaretten faydalanmak amacıyla düzenlenen Form A belgelerinin kabul edilebilmesi için GTS’den faydalanan ülkelerin Türkiye’ye, kendi ülkelerinde Form A Menşe Belgelerini düzenleme yetkisine sahip resmi idarelerin isim ve adreslerini, bu idarelerce kullanılan mühürlerin örnek baskılarını ve Form A Menşe Belgelerinin kontrolünden sorumlu ilgili resmi idarelerin isim ve adreslerini bildirmiş olmaları ve söz konusu ürünlerin menşeine ilişkin bilginin doğruluğunun veya belgenin geçerliliğinin kontrolü için Türkiye gümrük idarelerine gerekli yardımı sağlamayı taahhüt etmeleri gerekmektedir. Tüm bu prosedürler tamamlanmadan belgenin kabulü ve tercihli rejim uygulanması mümkün değildir.

Soru : Sonradan Kontrol nedir?

Cevap : Eşyaların menşe statülerini kanıtlayan EUR.1, fatura beyanı, Form A ve Menşe Şahadetnameleri gibi belgelerin doğruluğundan şüphe eden ithalatçı ülke gümrük idareleri ilgili anlaşma hükümlerine göre bu belgelerin doğruluğunu ve kurallara uygunluğunu teyit ettirmek amacıyla ihracatçı ülke gümrük idaresine gönderebilmektedirler. Bu işleme sonradan kontrol denmektedir.

      
Soru : AKÇT kapsamı eşya için hangi menşe belgesi düzenlenir?

Cevap : AKÇT ürünleri Türkiye ile AB arasındaki Gümrük Birliği kapsamı dışındadır ve bunların ticareti menşe esasına dayanmaktadır. Bu nedenle, AKÇT ürünlerinin menşe statüsünü kanıtlamak amacıyla EUR.1 Dolaşım Belgesi ya da fatura beyanı kullanılmaktadır.

Soru : PAMK nedir? Hangi ülkeler dahildir?

Cevap : AB, EFTA, Romanya, Bulgaristan ve Türkiye’nin dahil olduğu bir çapraz kümülasyon sistemidir. PAMK sistemine dahil tüm ülkelerin arasında serbest ticaret anlaşması vardır ve bu anlaşmaların hepsinde aynı menşe kuralları uygulanmaktadır.

Soru : PAMK dışında olup STA imzaladığımız ülkeler hangileridir?

Cevap : İsrail, Makedonya, Bosna-Hersek, Hırvatistan.Ayrıca, Fas, Filistin, Suriye ve Tunus ile de STA imzalanmıştır ancak bunlar henüz yürürlüğe girmemiştir.